Editoriaal

Editoriaal

De golf of het schuim?


De droogte van afgelopen zomer en de bijbehorende hittegolven die een spoor van bosbranden achterlieten, het slechte weer van deze herfst en de bijbehorende stormen die tot een opeenvolging van overstromingen leidden…: ze tonen meer dan ooit aan dat de klimaatverandering volop aan de gang is en dat het dringend tijd is om te handelen. Niemand die er nog aan twijfelt dat we ons energieverbruik moeten reduceren en fossiele brandstoffen definitief moeten weren.

In elk van onze projecten ervaren we de gevolgen van deze vastberadenheid door de steeds veeleisendere energieregelgeving. Dagelijks dwingt ze architecten om de meest performante isolatiematerialen, driedubbele beglazing en hoogtechnologische verwarmings- en ventilatietechnieken toe te passen. Onze gebouwen worden luchtdichte dozen die op korte termijn inspelen op de noodzaak om minder energie te verbruiken.

We moeten er echter over waken dat we het bos door de bomen blijven zien en dat architecten zich niet te snel tevredenstellen – lees: zonder dieper na te denken over 'verantwoord bouwen' in de bredere context van de gelimiteerde aanwezigheid van natuurlijke hulpbronnen op onze planeet. De milieu-impact van een gebouw beperkt zich niet enkel tot het energieverbruik. Als we rekening houden met de hele keten, van de winning van grondstoffen tot de verwerking van afval, is de bouwsector verantwoordelijk voor bijna 40% van het CO2-equivalent in Europa, meer dan 30% van het waterverbruik en 33% van al het niet-gerecycleerde afval. De koolstofvoetafdruk van een 'traditionele' nieuwe woning van 150 m² wordt geschat op ongeveer 60 ton CO2-equivalent. Dit stemt overeen met zes keer de totale jaarlijkse koolstofvoetafdruk van een Belg.
Traditionele materialen hebben altijd een grotere milieu-impact dan hun biovarianten: een synthetische bepleistering vergt over haar hele levenscyclus honderd keer meer energie per m³ dan een bepleistering van klei en de bouw van een bakstenen muur genereert vier keer meer CO2-uitstoot dan een muur van hennepblokken. Zand is een niet-hernieuwbare grondstof die sneller wordt gewonnen dan het tempo van natuurlijke vernieuwing. Minder dan 5% van het beschikbare zand is geschikt voor de productie van beton. Toch wordt er wereldwijd jaarlijks 40 miljard ton zand gebruikt, voornamelijk in de bouw en infrastructuur. Afgezien van water wordt geen enkele andere natuurlijke hulpbron in dergelijke mate geëxploiteerd. In een tijdsbestek van slechts een paar decennia is waterverbruik een uiterst delicaat mondiaal probleem geworden. Er dreigen tekorten en de winning van water bedreigt zowel kusten als ecosystemen. Zonder zand zouden er geen beton, asfalt, glas of 'traditionele gebouwen' zijn.

In de wetenschap dat de gangbare praktijken in de bouwsector een zware tol eisen, kunnen architecten zich niet langer tevredenstellen met het voldoen aan de energieprestatieregelgeving en zich niet louter beperken tot het ontwerpen van gebouwen die misschien passief zijn, maar uiteindelijk weinig rekening houden met andere milieugerelateerde uitdagingen. De uitdagingen waar onze maatschappij voor staat, gaan veel verder dan het EPB-verhaal.

Het is tijd voor een doorgedreven aanpak op het vlak van duurzaam bouwen, circulaire economie, gebruik van materialen van biologische oorsprong, hergebruik en recycling. We moeten met nederigheid terugkeren naar de essentie van de menselijke behoeften en onze oorspronkelijke plaats en functie in de evolutie van deze planeet. Creatief zijn, diep nadenken, eerlijk en zuinig zijn bij het bedenken van bouwkundige oplossingen: is dat uiteindelijk niet waar architectuur om draait? Ons metier geeft ons zowel het voorrecht als de verantwoordelijkheid om te bouwen aan de wereld van morgen. Laten we de kracht van de (duurzaamheids)golf zijn in plaats van de lichtheid van het schuim.

Gérard Kaiser, architect en lid van het redactiecomité.
 
 
Maison des architectes
Redacteur van architraaf magazine
In samenwerking met de Waalse Architectenunie
In samenwerking met de Waalse Architectenunie
Architectura
Medewerker van architraaf magazine